Ratni događaji ostavili su trajne posljedice na brojne branitelje, no pored toga na njih je utjecao i poslijeratni politički tretman koji je permanentno radio na umanjivanju braniteljskog doprinosa.
Agresija koju je Srbija izvršila nad Republikom Hrvatskom utjecala je na cjelokupno stanovništvo RH, a posebno na hrvatske branitelje koji su na specifičan način bili izloženi. Posljedice velikosrpske agresije očitovale su se u velikom broju poginulih, nestalih i prognanih osoba te u velikom broju osoba kojima je narušeno somatsko i psihičko zdravlje kao i u povećanom broju suicida.
Ratni događaji ostavili su trajne posljedice na brojne branitelje, no pored toga na njih je utjecao i poslijeratni politički tretman koji je permanentno radio na umanjivanju braniteljskog doprinosa.
Što je PTSP?
Posttraumatski stresni poremećaj (PTSP) javlja se nakon što je osoba izložena traumatskom događaju te je jedini psihijatrijski poremećaj za čiji nastanak je potreban vanjski čimbenik. Glavna karakteristika definicije traumatskog iskustva je njegova sposobnost da kod osobe izazove strah, užas i osjećaj bespomoćnosti. PTSP je psihijatrijski problem najčešće povezan sa stresnim doživljajima vojnika u borbi koji su intenzivno izloženi stresnim događajima poput svjedočenja smrti i ranjavanju. No prevalencija PTSP-a visoka je i kod žrtava terorističkih napada, izbjeglica i raseljenih osoba.
U 4. izdanju Dijagnostičkog i statističkog priručnika za mentalne poremećaje (DSM –IV –TR) PTSP se definira kao produžena reakcija na ekstremno traumatsko iskustvo sa specifičnim definirajućim simptomima: ponovno i trajno prisjećanje na traumatski događaj, praćeno pretjeranom pobudljivošću i izbjegavanjem te simptomima obamrlosti. PTSP može imati ozbiljan utjecaj na kvalitetu života i radnu aktivnost osobe te može stvarati probleme u obiteljskom i socijalnom funkcioniranju.
DSM-IV pretpostavlja postojanje tri podtipa PTSP-a; akutni, kronični i (ili) s odgođenim djelovanjem, te podvrste definirane su u skladu s vremenom pojavljivanja i njihovim trajanjem u odnosu na traumatski događaj. Akutni oblik PTSP-a javlja se u roku od 6 mjeseci od traume i traje manje od 3 mjeseca, kronični PTSP-obilježava trajanje simptoma duže od 6 mjeseci, a odgođeni PTSP uključuje pojavu simptoma najmanje šest mjeseci od inicijalnog traumatskog izlaganja, no može početi i do nekoliko desetljeća kasnije.
Povijest nastanka medicinskog koncepta PTSP-a
Posttraumatski stresni poremećaj vjerojatno postoji otkako postoji i ljudski rod, a od 1980. godine PTSP nalazi se u međunarodnoj klasifikaciji bolesti. Od tada raste interes za istraživanje ovoga poremećaja. Kroz povijest pojavljuju se različiti kriterijii za dijagnosticiranje PTSP-a, kao i nazivi te odnos prema ovome poremećaju. U američkom Građanskom ratu prvi put je priznata i prepoznata psihička dezintegracija pretrpljena zbog teških okolnosti bitke, a poremećaj se tada naziva „sindrom nostalgije“.
Zatim u I. svjetskom ratu koriste se nazivi “ratna neuroza” i shell-shock -šok granatiranja, a kao simptomi navode se mentalna iscrpljenost, glavobolja, sljepilo, konfuzija i histerija. Tijekom II. svjetskog rata koristi se naziv combat fatigue – borbeni zamor te „sindrom koncentracijskih logora“. Naziv borbeni zamor korišten je i u Korejskom ratu, dok su tijekom Vijetnamskog rata korišteni nazivi “vijetnamski sindrom” i “borbeni stres“.
U prvom izdanju Dijagnostičkog i statističkog priručnika mentalnih poremećaja (DSM –I) 1952. godine pojavljuje se naziv „velike stresne reakcije“, a od 1980. godine u DSM-III poremećaj se vodi pod nazivom PTSP.
IZVORI:
1. American Psychiatric Association (APA, 2000). Diagnostic Statistical Manual of Mental Disorders, Temporary Revised IVed., Washington, DC: American Psychiatric Association Press; 2000.
2. Davison, Gerald, C. i Neale, John, M. (1999.) Psihologija abnormalnog doživljavanja i ponašanja. Jastrebarsko: Naklada Slap.
3. Gilić, A., Tičić, D. (2002). Etiologija i epidemiologija PTSP-a, Medica Jadertina, 32, 1/2, 35- 43.
4. Jukić, V. (2000). Klinička slika posttraumatskog stresnog poremećaja. Medix, 29/30
5. Plačko, V. (1999). Vojni invalidi Domovinskog rata na području Križevaca i posttraumatski stresni poremećaj. POLEMOS: časopis za interdisciplinarna istraživanja rata i mira, 2(03-04), 187-206.
6. Vukušić, H. (2000). Epidemiologija posttraumatskog stresnog poremećaja. Medix 29/30
7. Yehuda, R., (2002). Post-Traumatic Stress Disorder, The New England Journal of Medicine, 346, 108-114
